Gevangen in een tijd van verandering lijken wij te verstarren. We drijven weg bij onszelf, van elkaar en van onze omgeving. Gaan we voor nostalgie of vernieuwing?
Foto: Jonathan Borba
Een mens is het krachtigst als er vrijheid voor beweging is. Financieel Dichter
We leven in een tijdgewricht waarin de gevolgen van de digitale revolutie een hoge impact heeft op ons bestaan. Deze derde fase van de industriële revolutie heeft onze wereld door sneller transport en betere communicatiemiddelen kleiner gemaakt. Maar deze ontwikkelingen hebben niet geleid tot elkaar meer ontmoeten. Verdienmodellen hebben ons naast welvaart ook persoonlijke armoede gebracht. Een streven naar hoger rendement heeft onze beweegruimte verkleind en gemaakt dat we ongemerkt schakels zijn geworden in een groot netwerk van radartjes. Zonder verbinding draaien we rond, breken de tanden van onze wielen en branden we op.
Vanuit onze bewegingsarmoede zien we ons ook nog eens geplaatst voor nieuwe uitdagingen: vergrijzing zet druk op ons pensioenstelsel en maakt dat er te weinig handen zijn voor het werk dat gedaan moet worden. In een wereld van een andere orde, proberen we verder te gaan op de oude voet. We lopen er massaal in vast en zoeken vaak de oplossing in het veranderen van geldstromen (het malieveld wordt om de week opnieuw ingezaaid). Ook houden we krampachtig vast aan het oude (hèt groeimodel van SBS 6). De financiële wereld ondersteunt deze emotie vaak door het verkopen van 'grip', omdat terugvallen een steeds pijnlijkere landing veroorzaakt. Het vangnet van onze welvaartsstaat hangt inmiddels zo dicht boven de grond dat een landing niet vrij van pijn plaatsvindt.
Robotisering lijkt onze redding te worden. Blikken varianten, als evenbeeld van onszelf, maken misschien wel dat wij ons eigen 'robotbestaan' kunnen loslaten. We hoeven niet meer ellenlange dagen achter een lopende band, of urenlang een muisarm te kweken in onze eigen laboratoria binnen de muren van onze kantoortuinen. Misschien ontstaat er weer ruimte om onszelf te ontdekken en te ervaren dat geld slechts één bestanddeel van de brandstof vormt die wij nodig hebben. Groeit het besef dat we pas een goed en duurzaam mengsel hebben als we weer contact kunnen maken met onszelf. En dat de ontmoeting met de ander hiervoor een geweldige eerste stap is. Ontdekken en waarderen we de waarde van ongerepte natuur of schrikken van haar gereptheid.
Verandering is onze enige constante. Vasthouden aan het oude, is je verzetten tegen deze natuurwet en lijkt daarmee volkomen irrationeel. Maar verandering vraagt om meer dan een goed werkende ratio. Het vraagt vooral om het zien van nieuwe mogelijkheden en durven terugvallen op dat wat ons onderscheid van ons blikken evenbeeld: het vermogen te zien wat er niet is. Niet door extrapolatie van cijfers, maar door ons vermogen 'te creëren' aan te spreken. Als we dan toch terug aan de tekentafel zijn, stel ik voor dat we het volgende tijdperk laten draaien om de kracht van het menszijn. Vanuit contact met onszelf in verbinding met de ander. Dit allemaal vraagt misschien wel om bewustzijn van het belang van het ingrediënt 'bewegingsvrijheid'.